Święta Bożego Narodzenia są wyjątkowym połączeniem symboliki choinki i prezentów, radości spotkania naszych bliskich, okazywania sobie troski i miłości z zadumą i refleksją na temat życia. Tak jak przed wiekami, tak i współcześnie święta związane są z ucztowaniem i spożywaniem wspaniałych potraw oraz pachnących ciast i deserów.

Autor: Dr n. med. Piotr Salomon -kardiolog, Anioł Farmacji 2015 Centrum Kardiologiczne KardioMedical – Wrocław, Głogów, Bolesławiec
www.kardiomedical.pl

Analizując świąteczne menu pod kątem wpływu na układ krążenia należy zwrócić uwagę na dużą zawartość soli kuchennej(śledzie, barszcz), węglowodanów(ciasta, kompot i desery, pierogi) i tłuszczu pochodzenia zwierzęcego oraz na fakt, że najzdrowszym „daniem” wigilii jest sianko ukryte pod białym obrusem. Nawet dla osób zdrowych taka dawka kalorii oraz potraw ciężkostrawnych wraz z ograniczeniem aktywności fizycznej biesiadników stanowi istotne obciążenie dla układu krążenia.

Dla osób chorych świąteczna dieta może okazać się czynnikiem krytycznym i prowadzącym do zaostrzenia choroby lub nawet groźnych powikłań. Najbardziej niebezpiecznym składnikiem świątecznych dań jest sól kuchenna. Jej nadmiar (powyżej 5g dziennie)prowadzi do istotnego wzrostu ciśnienia tętniczego i objętości krążącego osocza. Efektem diety obfitującej w sól może być zaostrzenie niewydolności serca, obrzęk płuc i przełom nadciśnieniowy. Istotne znaczenie ma również spożycie dużej ilości płynów oraz alkoholu. Szczególnie groźne są produkty przemiany alkoholu, w tym aldehyd octowy, który może nasilać lub wywoływać groźne zaburzenia rytmu serca np. migotanie przedsionków oraz zwiększać napięcie tętnic wieńcowych i wywołać ostre niedokrwienie mięśnia serca lub zawał.

Umiar przede wszystkim

Jak widać z powyższej analizy święta to czas odpoczynku i przyjemności dla naszego umysłu, ale i również czas wzmożonej pracy wszystkich systemów metabolicznych i układu krążenia. Pracy, z którą nie zawsze nasz organizm może sobie w pełni poradzić. Jak więc nie zaszkodzić sercu w czasie świąt? Po pierwsze wykazać umiarkowanie w jedzeniu i piciu, szczególnie dużych ilości alkoholu. Nie należy przekraczać dawki 20g alkoholu dziennie dla mężczyzn i 10g dla kobiet. Narażenie naszego organizmu dużą ilością jedzenia obciąża systemy metaboliczne oraz prowadzi do podwyższenia poziomu cholesterolu i cukru we krwi. Jedzmy więc częściej i małymi porcjami. Spożywajmy około 1500ml niegazowanej i niskosodowej wody dziennie. Po drugie należy unikać potraw z dużą zawartością soli(nie należy przekraczać 5g soli dziennie). Przyprawianie potraw solą kuchenną można zastąpić stosowaniem ziół. Korzystne jest spożywanie potraw bogatych w potas i witaminę D3(warzywa i owoce). Święta są dobrym momentem na podjęcie decyzji o zaprzestaniu palenia tytoniu. Palenie tytoniu, również bierne skraca życie o około 10 lat. Po trzecie należy ograniczyć spożycie tłuszczu, szczególnie pochodzenia zwierzęcego. Zaleca się, aby tygodniowo nie przekraczać spożycia 450g mięsa. Preferuje się mięso białe (drobiowe) i ryby. Pamiętajmy, że najwięcej „dobrego” tłuszczu znajduje się w orzechach i produktach pochodzenia roślinnego (oliwa z oliwek, olej rzepakowy). Spożywanie 30g orzechów dziennie zmniejsza ryzyko sercowo-naczyniowe nawet o 30%.

Menu z głową

W czasie świąt nie zapominajmy o warzywach, które są nieocenionym źródłem błonnika, witamin i mikroelementów niezbędnych do prawidłowego działania reakcji metabolicznych. Błonnik możemy znaleźć również w pieczywie przygotowanym z mąki pełnoziarnistej, w kaszach i niełuskanym ryżu. Z tego powodu należy spożywać więcej kasz a mniej ziemniaków. Po czwarte należy obniżyć spożycie węglowodanów. Niekoniecznie musimy całkowicie zrezygnować z jedzenia ciast i deserów oraz słodzenia napojów. Można na przykład zamienić klasyczny cukier na słodzenie stewią, która jest 300 razy słodsza od cukru, a przy tym nie zawiera kalorii. Alternatywą jest po prostu zmniejszenie ilości spożywanych ciast i deserów oraz ograniczenie słodzenia kawy i herbaty. Uwaga miód zawiera taką sama lub większą ilość węglowodanów co cukier i nie jest dobrą alternatywa dla osób chorych na cukrzycę.

Rady na przyszłość

Przed świętami i sezonem zimowym warto poddać się szczepieniu przeciw grypie, które nie tylko obniża możliwość wystąpienia wspomnianej choroby. Ostra infekcja górnych dróg oddechowych podwyższa ryzyko udaru mózgi zawału serca nawet 4 razy, szczególnie w pierwszych 3 dniach choroby, a w ostatnich badaniach stwierdzono wyraźną redukcję tych zdarzeń sercowo-naczyniowych w populacji szczepionej przeciw grypie. Z kolei po świętach warto wdrożyć ćwiczenia neuromotoryczne typu tai chi lub yoga, które usprawniają koordynacje ruchową i równowagę oraz obniżają poziom stresu.

Pamiętajmy o tym, że udane święta i dobry relaks to nie tylko ucztowanie i dostarczanie przyjemności naszemu podniebieniu, ale także zachowanie zasad zdrowego stylu życia oraz dopasowanie diety do stanu naszego układu krążenia i towarzyszących chorób. Stosowanie tych zasad pozwoli spędzić okres świąt z przyjemnością i bezpiecznie oraz bez konieczności wizyty w szpitalu lub u lekarza.

Wszystkim czytelnikom życzę Przyjemnych i Rodzinnych Świąt Bożego Narodzenia oraz zachowania zdrowia przez cały rok.