Krew jest fascynująca. Mimo ciągłego rozwoju technologii nadal nie potrafimy odtworzyć i wyprodukować jej w laboratorium. Naszą krew może zastąpić tylko krew innej osoby. Krew jest cieczą, która krąży po całym ciele, docierając do wszystkich komórek.

autor: Paulina Ihnatowicz, Emilia Ptak

Każda dojrzała krwinka w ciągu 120 dni swojego życia przebywa drogę blisko 500 km w naczyniach krwionośnych. Choć masz ich biliony, każda z nich jest na wagę złota. Krwinki są jak żołnierze wyszkoleni do zadań specjalnych, perfekcyjnie znają swoje obowiązki i za wszelką cenę chcą wykonać je dobrze. 

Zadania krwi 

Zadaniem krwi jest utrzymanie komórek przy życiu. Wraz z nią do każdej komórki docierają: tlen, ważne hormony, witaminy i składniki mineralne. Wracając, zabiera ze sobą „śmieci komórkowe” i dwutlenek węgla, który mógłby udusić komórkę, gdyby nie trafił do niej ponownie tlen. Najważniejsze zadania krwi to: 

• Dostarczanie komórkom składników niezbędnych do życia: tlenu, witamin, składników mineralnych, hormonów, koniecznych białek i pierwiastków. Kiedy coś zjesz i strawisz, kolejnym krokiem będzie wchłanianie. Gdy cokolwiek zostaje wchłonięte przez organizm, trafia prosto do krwi i wraz z nią transportuje pożywienie dla komórek. Tak więc odżywianie komórek nie zależy tylko od tego, co zjesz, ale też od tego, czy krew będzie mogła to dostarczyć na miejsce. 

• „Wyrzucanie śmieci”. Przy nieustannej pracy naszego organizmu powstaje masa odpadów, np. nadmiar kwasu moczowego, mocznik, toksyny, pozostałości po lekach i chemikaliach z żywności czy otoczenia. Krew zabiera ze sobą szkodliwe substancje, kierując je do miejsca, w którym zrobi się z nimi porządek, np. do wątroby czy nerek. 

• Zapewnienie bezpieczeństwa. Twój układ odpornościowy jest częścią tego cennego płynu. To od jego sprawności zależy, czy cierpisz na alergie lub choroby autoimmunologiczne, np. RZS. Krew wpływa również na to, jak groźne są dla ciebie pasożyty, bakterie lub wirusy. 

• Utrzymanie temperatury ciała. Krew dba o to, żeby nie było ci ani za zimno, ani za gorąco. 

• Utrzymanie stałego pH w organizmie. Jesteśmy tak skonstruowani, że wszystkie procesy zachodzące w ciele odbywają się w stałych warunkach. Przykładowo, odczyn pH krwi ma ścisły zakres 7,35-7,45 i tylko przy takich parametrach nasze ciało funkcjonuje jak trzeba. Nawet niewielkie odchylenia będą prowadziły do poważnych zaburzeń, np. jeśli zejdziemy poniżej 7,35, rozwijać się będzie kwasica, a powyżej 7,45  zasadowica. 

•  Przekazywanie informacji z punktu A do punktu B. To dzięki krążącej krwi organizm wie, co dzieje się w danej partii ciała. Przykładowo, kiedy masz niedokrwistość, informację o tym dostają zarówno nerki, jak i serce i pobudzają szpik kostny do pracy w celu wyrównania niedoborów. 

• Regulacja homeostazy żelaza. Kiedy jesz zbyt mało produktów bogatych w żelazo potrzebne do produkcji krwi, natychmiast zwiększa się jego wchłanianie w jelitach, dzięki czemu z pożywienia wyłapywana jest zwiększona ilość tego pierwiastka. Na dodatek organizm zwiększa recykling żelaza, odzyskuje go np. z rozpadających się krwinek. 

• Równowaga hormonów. Hormony krążą po ciele dzięki krwi. 

W ciele człowieka krąży ok. 6 litrów krwi. Krwinki żyją średnio 120 dni,  później są usuwane i zastępowane nowymi. Pozbywaniem się zużytych krwinek zajmuje się przede wszystkim śledziona, a produkowaniem  głównie szpik kostny. Do sprawnego odtwarzania krwi konieczne są też dobrze pracujące nerki. Aby krew się odpowiednio odtwarzała, musisz dostarczać organizmowi substratów. Jeśli twoje menu nie będzie bogate w składniki konieczne do produkcji krwi, prędzej czy później ujawnią się problemy z jej tworzeniem. Konieczne jest również sprawne trawienie i wchłanianie, żeby móc te składniki wykorzystać i dostarczyć na miejsce budowy. Niedobory tych składników poważnie zaburzają produkcję i przeżywalność krwinek. Skutki niedoborów nie ujawniają się od razu, ale dopiero gdy wyczerpią się możliwości odzysku tych składników. Wtedy stają się one wyraźnie widoczne w wynikach badań, a nierzadko rozpoczynają się procesy chorobowe będące następstwem niedoborów. Jeśli nauczysz się sprawnie odczytywać swoje wyniki, dużo wcześniej dostrzeżesz niedobory i będziesz mógł zapobiegać chorobom. 

Budowa i składniki krwi 

Znaczną część naszej krwi (ok. 55 proc.) stanowi płyn zwany osoczem. Jego kolor przypomina rozwodnione, prawie przezroczyste mleko. W skład osocza wchodzi w 90 proc. woda, a pozostałe 10 proc. to mieszanina różnych substancji: białek, glukozy, kwasów tłuszczowych, cholesterolu, kwasu mlekowego, różnych jonów (np. sodu, potasu, wapnia, magnezu, witamin). Na resztę krwi składają się tzw. elementy morfotyczne, czyli czerwone i białe krwinki oraz płytki krwi. 

Szpik kostny 

Wyróżniamy dwa jego rodzaje. Szpik kostny czerwony jest zakładem produkcyjnym dla naszej krwi. Stanowi ok. 2,5 proc. masy ludzkiego ciała  średnio 1,52 kg i mieści się w naszych kościach, nawet w kościach czaszki. Zawiera on specjalistyczne komórki macierzyste, z których powstają zarówno czerwone i białe krwinki, jak i płytki krwi. Z kolei szpik kostny żółty składa się głównie z komórek tłuszczowych i nie zachodzą w nim procesy krwiotwórcze. 

Czerwone krwinki 

Nasze czerwone krwinki, czyli erytrocyty, są niewiarygodnie wytrzymałe. To prawdziwi komandosi, zdolni do przetrwania nawet w najbardziej niesprzyjających warunkach. Kiedy wyjedziesz w góry lub odbędziesz intensywny trening, w naturalny sposób pobudzisz wytwarzanie krwi. Bodźcem do powstawania nowych krwinek jest również utrata krwi spowodowana np. krwawieniem miesiączkowym lub w wyniku ran. 

Witamina B₁₂ 

Erytroblasty (komórki, z których tworzą się erytrocyty) nie mogą się odpowiednio dzielić bez udziału witaminy B₁₂. Jest ona konieczna do prawidłowego podziału materiału genetycznego DNA krwinek. W stanach silnych niedoborów tej witaminy produkowane krwinki są upośledzone i mają zaburzony kształt, często stają się też nienaturalnie duże, jakby były nadmuchane. Prowadzi to do tzw. niedokrwistości megaloblastycznej. Kiedy zjesz coś, co zawiera witaminę B₁₂, musisz ją należycie wchłonąć. Potrzebujesz do tego wydajnie pracującego żołądka oraz jelit. W żołądku mającym prawidłowe pH z przedziału 1-3 wytwarzany jest tzw. czynnik wewnętrzny niezbędny do związania B₁₂. W połączeniu z czynnikiem wewnętrznym witamina wędruje do jelit, gdzie  przy właściwym stanie kosmków jelitowych odpowiadających za przyswajanie substancji odżywczych  zostaje wchłonięta. Po przyswojeniu pędzi wraz z krwią do wątroby, w której jest magazynowana. Jeśli zachodzi potrzeba, wątroba ją uwalnia, by mogła pełnić swoje funkcje, m.in. pomagać w budowie czerwonych krwinek. Prawidłowe zapasy zmagazynowanej B₁₂ powinny starczyć na mniej więcej trzy lata. Jeśli więc w wynikach krwi widzimy niedobory B₁₂, możemy się spodziewać, że ten stan trwa już od ok. 1-3 lat. Długotrwałe niedobory witaminy B₁₂, są najczęściej związane z:  niewielką jej zawartością w żywności,  nieprawidłowym (zbyt wysokim) pH w żołądku, małą ilością czynnika wiążącego B₁₂ w żołądku,  zniszczoną śluzówką żołądka,  możliwym zakażeniem Helicobacter pylori, przyjmowaniem leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku (popularnych leków na zgagę, często dostępnych bez recepty, tzw. inhibitorów pompy protonowej: IPP), przyjmowaniem dużej ilości niesterydowych leków przeciwzapalnych, tzw. NLPZ. […]

Jeśli chcesz wiedzieć więcej zamów książkę „Masz to we krwi” w księgarni Mody na Zdrowie >>