Młody człowiek z widocznymi wypryskami ma naprawdę duży problem, dlatego jest zdeterminowany w walce z niedoskonałościami skóry. Nieustannie testuje nowości, poszukuje coraz to nowych sposobów i na walkę z krostkami, i na ich zamaskowanie. Jednocześnie posiada już własne środki, by te wszystkie potrzeby realizować albo… skuteczne metody wywarcia na rodzicach presji, by taki zakup sfinalizować z ich środków.

Autor: Inga Kazana
Konsultacja: dr farm. Małgorzata Horoszkiewicz

Mechanizm powstawania trądziku jest znany, opisany i prawdę mówiąc – nie skrywa specjalnych tajemnic. Jest też prosty do wytłumaczenia młodemu człowiekowi, nawet w krótkiej rozmowie za pierwszym stołem. Wszystko zaczyna się od tego, że w okresie dojrzewania nasila się produkcja wydzieliny gruczołów łojowych, a jednocześnie naskórek ulega rogowaceniu. Łatwo przewidzieć, co się dzieje dalej: produkowane w dużej ilości sebum nie może swobodnie wydostawać się na powierzchnię skóry (skąd powinno być usuwane w procesie oczyszczania), więc czopuje ujścia przewodów wyprowadzających gruczoły łojowe. Powoduje to, że wydzielina zostaje uwięziona w skórze, najpierw tworząc mikrozaskórniki, a potem zaskórniki zamknięte. W takich zablokowanych łojem gruczołach natychmiast rozwijają się bakterie beztlenowe, które – pod wpływem enzymów – rozkładają składniki łoju do kwasów tłuszczowych. Te z kolei drażnią okoliczne tkanki i wywołują stany zapalne. Równocześnie z beztlenowcami mogą zadziałać inne drobnoustroje, np. gronkowce i drożdżaki, co nasila wtórne reakcje zapalne. Wtedy na skórze zaczynają tworzyć się krostki, grudki, co dermatolodzy definiują jako trądzik krostkowo-grudkowy. Kiedy grudki ewoluują w guzki lub torbiele ropne – mówimy o trądziku ropowiczym. To stadium trądziku nawet po wyleczeniu pozostawia na twarzy trwałe blizny. Dlatego trzeba zadziałać na początkowym etapie: wyedukować młodego człowieka w kwestii mechanizmu powstawania zmian, przedstawić mu podstawowe zasady pielęgnacji problemowej cery i pokazać, w jaki sposób może zahamować rozwój schorzenia.

Spore pole do fachowego doradztwa

Młodzi ludzie borykający się z problemem trądziku popełniają wielepielęgnacyjnych błędów. Należy to zrozumieć – wynikają one przede wszystkim z charakterystycznej dla młodego wieku niecierpliwości. Nastolatek, widząc swoją przetłuszczoną cerę, z coraz to nowymi zmianami skórnymi, chciałby szybko – a najlepiej natychmiast – pozbyć się krostek i zmatowić skórę. Dlatego – co jest najczęstszym błędem – najpierw próbuje manualnie usunąć zaskórniki (czym przyczynia się tylko do powstania podrażnień i ranek oraz rozsiania istniejących zmian na pozostałe obszary skóry lub nadkażenia istniejących zmian) oraz szuka preparatów, które silnie odtłuszczą skórę. Należy więc tłumaczyć, że łoju nie da się ani usunąć na zapas, ani zahamować jego wydzielania. Codzienne stosowanie silnie działających żeli do mycia czy toników na bazie alkoholu tylko podrażni i nadmiernie wysuszy skórę, czym wręcz przyspieszy produkcję wydzieliny łojowej. Bo skóra na takie nadmierne wysuszenie reaguje natychmiast zwiększoną produkcją łoju, co prowadzi do błędnego koła. Wysuszenie skóry przyspiesza też opalanie. Mimo że po kąpielach słonecznych można zauważyć poprawę stanu cery, jej mniejsze przetłuszczanie i zmniejszenie aktywnych zmian, ten efekt jest chwilowy. Zawód przychodzi w momencie, kiedy na blednącym i wysuszonym naskórku pojawiają się kolejne wykwity. Oczywiście, dla większości nastolatków używanie preparatów z filtrami jest abstrakcją, a mówienie o profilaktyce anti-aging poprzez ochronę przed promieniowaniem UV – jak opowieść o XIX-wiecznym powstaniu. Warto ich jednak przekonać, że kosmetyki z filtrem są w stanie już dziś przynieść wymierną korzyść w postaci zapobiegania przebarwieniom, które często pojawiają się pod wpływem słońca na zmienionej trądzikiem skórze. Jeśli nastolatek nie wyobraża sobie stosowania kolejnego kosmetyku mającego działanie ochronne, zwróćmy uwagę na produkty na dzień, które często są wzbogacone o filtry UV – kremy albo – to propozycja dla dziewczyn – podkłady. Warto też przypominać, że równie niekorzystne co stosowanie preparatów mocno wysuszających naskórek jest podbieranie kosmetyków mamie, które dla młodej cery mają zbyt gęstą i tłustą konsystencję. Dotyczy to zarówno kremów pielęgnacyjnych, maseczek do twarzy, jak i produktów makijażowych. Należy w tym momencie przypomnieć schemat powstawania trądziku: zapchanie ujść gruczołów łojowych – pojawienie się zaskórników – działanie bakterii beztlenowych – powstanie wyprysków.

Ten sam problem, inne podejście

Dziewczęta szybciej zainteresują się aptecznymi dermokosmetykami. Zapewne zarówno z racji większego zwracania uwagi na swój wygląd, jak i z powodu wcześniejszego pojawienia się trądziku, co ma związek z szybszym niż u chłopców wchodzeniem w czas dojrzewania. Poza tym intensywność zmian trądzikowych związana jest u nich z cyklem menstruacyjnym: zwykle więcej zmian pojawia się w drugiej jego fazie, tuż przed miesiączką. Z kolei w przypadku chłopców powstawaniu zmian trądzikowych sprzyja intensywne wydzielanie testosteronu. Tak więc ich trądzik, mimo że pojawia się później, jest zwykle intensywniejszy i trwa dłużej. Co więcej: u chłopców wypryski pojawiają się nie tylko na twarzy, ale także na ramionach, plecach i klatce piersiowej, więc oprócz preparatów do twarzy warto rekomendować im łagodne żele do mycia ciała, jak i odpowiednie szampony do mocno przetłuszczającej się skóry głowy. Warto też zwrócić im uwagę, że golenie, zwłaszcza to wykonywane w pośpiechu, bez stosowania zmiękczających zarost kosmetyków zwiększa ryzyko zaostrzenia stanów zapalnych i przeniesienia je na nieobjęte trądzikiem obszary. Jakie produkty polecać młodym ludziom z widocznymi zmianami trądzikowymi i jak uzasadnić konieczność ich stosowania?

Preparat do oczyszczania przeznaczony do skóry tłustej

Od początku powinniśmy uczyć młodych ludzi, że staranne oczyszczanie skóry to podstawa pielęgnacji: i tej teraźniejszej przeciwtrądzikowej, i tej przyszłościowej – anti-aging. Oczyszczenie cery to usunięcie zanieczyszczeń i nadmiaru sebum, ale równocześnie ochrona naturalnego płaszcza hydrolipidowego, który jest gwarantem prawidłowego nawilżenia. Dlatego trzeba rekomendować preparaty, w których składzie znajdują się łagodnie działające substancje powierzchniowo czynne. W przypadku dziewcząt oprócz produktu do mycia twarzy wodą niezbędny jest też preparat usuwający makijaż. Najlepiej, gdy będzie to pozbawiony substancji tłuszczowych płyn micelarny.

Preparat złuszczający

Wiele produktów przeznaczonych do oczyszczania młodych cer ma w swoim składzie złuszczające drobinki, których zadaniem jest systematyczne i delikatne usuwanie nadmiernie rogowaciejącego naskórka. Zwróćmy uwagę, że kluczowe znaczenie ma tu słowo „delikatnie”. Cery trądzikowej nie można intensywnie pocierać, by nie rozdrapać zmian. Najlepiej polecać peelingi enzymatyczne lub kremy z kwasami, np. migdałowym lub salicylowym.

Delikatny tonik

Przede wszystkim trzeba uświadomić młodego człowieka, że tonik nie leczy zmian zapalnych. Dziewczęta powinny wiedzieć, że nie służy też do zmywania makijażu. Jego zadaniem jest przywrócenie właściwego pH, a tym samym wzmocnienie mechanizmów obronnych skóry. Przy cerze trądzikowej należy więc polecać te, które działają łagodnie (najlepiej do cery wrażliwej), niemające w swoim składzie alkoholu.

Lekki krem nawilżający

Młodzi ludzie myślą, że skoro cera błyszczy się niemiłosiernie, to ostatnią rzeczą, którą należy zrobić, to dostarczać jej substancji nawilżająco-natłuszczających. Tymczasem skóra tłusta jest często odwodniona w głębszych warstwach. Nawilżanie cery trądzikowej nie jest trudne, ponieważ dermokosmetyki nawilżające dla młodych są lekkie (często mają postać żelu), szybko się wchłaniają, a te na dzień mogą mieć też działanie matujące, te na noc – aktywnie leczą trądzikowe zmiany. W składzie powinny się znaleźć substancje o działaniu antybakteryjnym i przeciwzapalnym (np. nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy, witamina C, tlenek cynku), lekko złuszczającym (np. kwasy: salicylowy czy migdałowy) oraz zapobiegającym nadmiernemu wydzielaniu sebum (np. krzemionka, glinka). Antybakteryjne żele punktowe przeznaczone są z kolei do aplikowania na pojedyncze zmiany zapalne. Zwykle mają formę żelu, który działa silnie antybakteryjnie i lekko wysuszająco.